بهترین دور موتور برای تعویض دنده چیست و چگونه می‌توانیم بهترین سرعت برای تعویض دنده را در شرایط مختلف تشخیص دهیم؟ هر چند این موضوع بسیار ساده به نظر می‌رسد، اما هنوز هم افراد زیادی هستند که اطلاعات کافی درباره آن نداشته و تنها از روی تجربه و یا به غلط بهترین دور موتور برای تعویض دنده را انتخاب می‌نمایند. اگر در دل یک موتور احتراقی باشید و چند دقیقه‌ای را داخل گیربکس دستی آن سفر کنید؛ متوجه خواهید شد که انتخاب سرعت نامناسب برای عوض کردن دنده چقدر می‌تواند روی عملکرد آن تاثیر منفی داشته باشد. دیر یا زود تعویض کردن دنده می‌تواند در دراز مدت آسیب‌های جدی به این قطعه وارد سازد، از این رو باید درباره آن بدانید.
تجربه بالای ما در فروشگاه لوازم یدکی آریان یدک و صحبت کردن با مشتریان بسیار زیادی که به دنبال خرید گیربکس برای خودرو خود بودند، نشان می‌دهد که در بسیاری از مواقع همین عدم انتخاب بهترین سرعت برای تعویض دنده باعث بروز مشکلات زیادی برای آنها شده است. فرقی نمی‌کند که بنز آخرین مدل سوار باشید یا پشت فرمان پراید و پژو 206 بنشینید، در هر صورت باید قواعد خاصی را برای تغییر دنده در زمان رانندگی بدانید و از آنها پیروی نمایید. در ادامه، این قواعد را مو به مو با هم مرور خواهیم کرد. با ما در لوازم یدکی آریان یدک همراه باشید.
بهترین دور موتور برای تعویض دنده
چرا شناخت بهترین دور موتور برای تعویض دنده اهمیت دارد؟ اگر مشتری لوازم یدکی لیفان، تویوتا، هیوندای، جک و یا سایر خودروهای وارداتی باشید، به خوبی می‌دانید که قیمت یک گیربکس آنها می‌تواند چقدر سرسام‌آور باشد. حالا تصور کنید که به سادگی و با همین سهل‌انگاری کوچک در انتخاب بهترین سرعت برای تعویض دنده گیربکس خودرو شما تحت تاثیر قرار بگیرد و شاهد خراب شدن آن شوید. از این رو باید در این باره کمی تامل داشته باشید.
دور موتور مناسب برای رانندگی دور موتوری است که در آن صدای موتور از حالت غیرعادی خارج نشود. وقتی صدای موتور ماشین شما خیلی زیاد شده و از حالت طبیعی خارج می‌شود، عملا زمان مناسب برای عوض کردن دنده رسیده است. البته این موضوع مختص خودروهای دنده دستی است؛ وگرنه اگر مالک یکی از بهترین خودروهای دنده اتومات در ایران باشید، نیازی به این آموزش نخواهید داشت؛ زیرا خود گیربکس است که در این ماشین‌ها تصمیم می‌گیرد تا در بهترین سرعت ها برای تغییر دنده اقدام نماید. خوب حالا نکته مهم اینجاست که معمولا در چه سرعت‌هایی صدای موتور از حالت طبیعی خارج می‌شود؟
بهترین سرعت برای تعویض دنده
برای انتخاب بهترین سرعت برای تعویض دنده می‌بایست نکات مختلفی را در نظر بگیرید. در درجه اول ممکن است این سرعت مناسب بسته به نوع خودرو کمی متفاوت باشد. مثلا صدای موتور پراید با صدای موتور بی ام و همزمان بلند نمی‌شود؛ البته استانداردی هم برای این منظور به صورت دقیق وجود ندارد. بهترین سرعت های توصیه شده برای تغییر دنده به شرح زیر هستند:
- از دنده 1 به 2 در سرعت 25 کیلومتر در ساعت
- از دنده 2 به 3 در سرعت 40 کیلومتر در ساعت
- از دنده 3 به 4 در سرعت 60 کیلومتر در ساعت
- از دنده 4 به 5 در سرعت 80 کیلومتر در ساعت
ملاحظه می‌کنید که این سرعت ها اختلاف 20 کیلومتری با هم دارند. البته در عمل شما در زمان رانندگی بر اساس کیفیت موتور خودرو خود ممکن است در سرعت های پایین تری احساس نیاز به تعویض دنده داشته باشید. برای مثال بهترین سرعت برای عوض کردن دنده پراید از 1 به 2 ممکن است 15 کیلومتر بر ساعت باشد. با کمی رانندگی با خودرو خود به راحتی می‌توانید این نکته را دریابید.
دور موتور مناسب برای رانندگی
حالا که با بهترین سرعت برای تعویض دنده آشنا شدید، نوبت به این رسیده تا کمی هم درباره بهترین دور موتور برای تعویض دنده هم با شما صحبت کنیم. البته قبل از آن باید بدانید که دور موتور خودرو چیست و چه درجه نشان دهنده آن چه چیزی را به شما نشان می‌دهد؟ عقربه دور موتور در داشبورد خودروها معمولا عددی میان 0 تا 7 یا 0 تا 9 بسته به نوع خودرو است. برای مشخص شدن دور موتور خودرو که با RPM نشان داده می‌شود، باید این اعداد را در 1000 ضرب کنید. در واقع وقتی عقربه RPM روی 3 باشد، به این معنی است که RPM ماشین شما 3000 دور در هر دقیقه است.
وقتی شما پای خود را رو پدال گاز فشار می‌دهید، بنزین و هوای بیشتری در محفظه سیلندر با هم می‌سوزند و همین موضوع باعث بالا رفتن دور موتور و سرعت حرکت پیستون‌ها می‌شود. با این حساب RPM با مقدار فشار وارد شده روی پدال گاز نسبت مستقیم خواهد داشت. وقتی هم که پای خود را از روی پدال گاز برمی دارید، RPM کاهش پیدا خواهد کرد. دور موتور مناسب برای رانندگی به سرعت شما بستگی دارد. هر چقدر سرعت بیشتر شود، RPM مناسب نیز بیشتر خواهد بود.
دور موتور مناسب برای تعویض دنده
با تعریفی که در بند قبلی برای RPM داشتیم، حالا بهتر می‌توانید بهترین دور موتور برای تعویض دنده را درک کنید. البته این موضوع هم به نوع خودرو بستگی خواهد داشت، اما با این حال باید حدود RPM مناسب برای این منظور را با هم مرور کنیم.
- بهترین دور موتور از دنده 1 به 2 2000 تا 3000 دور بر دقیقه است.
- از دنده 2 و بالاتر اگر بخواهیم یک دنده افزایش دهیم، بهترین RPM را 2500 تا 3500 در نظر بگیرید.
همچنین اگر به فکر کم کردن سرعت و دنده ماشین در زمان رانندگی هستید نیز باید طبق توصیه زیر رفتار کنید:
- از دنده 5 به 4 بهترین سرعت 65 کیلومتر بر ساعت و بهترین دور موتور 2000 دور در دقیقه
- از 4 به 3 در سرعت 45 کیلومتر بر ساعت و دور موتور 2000 دور در دقیقه
- از دنده 3 به 2 در سرعت 35 کیلومتر بر ساعت و RPM 2000 دور در هر دقیقه
- از دنده 2 به 1 در سرعت 15 کیلومتر در ساعت و RPM 1500 دور در هر دقیقه
نکته بسیار مهم برای کاهش دنده در زمان رانندگی این است که قبل از کلاچ از ترمز استفاده کرده و کمی سرعت ماشین را کاهش دهید. سپس برای تغییر دنده اقدام نمایید. نکته‌ای که معمولا بسیاری از راننده‌ها از آن غافل هستند و به آن دقت نمی‌نمایند.
بهترین دور موتور برای تعویض دنده در سربالایی
اگر در حال رانندگی در سربالایی هستید، می‌بایست از دنده‌های سنگین‌تر برای رانندگی استفاده کنید. در سربالایی، موتور برای رسیدن به سرعت مورد نظر تلاش بیشتری خواهد کرد و این مهم می‌تواند نیروی بیشتری را از موتور بگیرد. در چنین شرایطی بهتر است از دنده‌های سنگین‌تر مانند دنده 2 و 3 برای رانندگی استفاده کنید.
دقت کنید که فشار زیاد در سربالایی به موتور خودرو می‌تواند عواقب بسیار بدی برای آن داشته باشد. در سربالایی‌هایی که لغزنده هم هستند، حتی ممکن است شاهد سوخت موتور خودرو خود نیز باشی و این مهم حتی برای بهترین خودروهای چینی در ایران نیز ممکن است رخ دهد.
نکات مهم تعویض دنده در زمان رانندگی
رعایت نکاتی که در این بخش با شما در میان می‌گذاریم، می‌تواند کیفیت رانندگی شما را به میزان قابل توجهی افزایش داده و در نتیجه مانع از خراب شدن سریع قطعات اصلی خودرو شما نیز گردد.
- عوض کردن دنده در دور موتورهای 2000 تا 2500 RPM می‌تواند بهترین شرایط رانندگی باشد، اما با این حال در 3000 دور بر دقیقه نیز می‌توانید برای این منظور اقدام کنید.
- مراقب باشید تا عقربه RPM به ناحیه هشدار قرمز رنگ نرسد. در این شرایط ممکن است قطعات خودرو شما در خطر باشند.
- شنیدن صدای موتور یکی از بهترین نشانه‌ها برای عوض کردن دنده در گیربکس‌های دستی است.
- حتما به دفترچه راهنمای ماشین خود نگاهی بیندازید؛ زیرا ممکن است بهترین دور موتور برای تعویض دنده بسته به نوع خودرو شما شرایط متفاوتی داشته باشد.
اصول تعویض کردن دنده
دقت داشته باشید که برای عوض کردن دنده در زمان رانندگی حتما باید ابتدا سرعت خودرو به شرایط مناسب برید. اگر به دنبال سبک‌تر کردن دنده ماشین هستید، ابتدا باید پا را روی پدال گاز قرار داده و با فشار آن هم سرعت و RPM را بالاتر ببرید. وقتی مقدار RPM و سرعت ماشین به میزان مناسب رسید، پای چپ را روی کلاچ تا انتها فشار داده و دنده را یکی بالاتر ببرید. برای سنگین‌تر کردن دنده نیز باید ابتدا از پدال ترمز استفاده کنید تا سرعت خودرو شما کاهش پیدا نماید.
در زمان نزدیک‌تر شدن به پیچ‌ها یا برای کاهش سرعت در ترافیک، ابتدا کمی پدال ترمز را فشار دهید تا سرعت خودرو شما کاهش پیدا نماید؛ سپس پای چپ را روی پدال کلاچ قرار داده و آن را تا انتها فشار دهید. در مرحله بعدی دنده را یکی سنگین‌تر کرده و کمی پدال گاز را فشار دهید تا دور موتور به شرایط نرمال برسید و کلاچ را نیز کم‌کم رها کنید.
نظر رانندگان درباره بهترین دور موتور برای تعویض دنده
در این جا سعی داریم تا نظرات برخی از رانندگان حرفه‌ای و قدیمی درباره بهترین سرعت و RPM برای عوض کردن دنده را با شما در میان بگذاریم. دقت کنید که این نظرات با توجه به تجربه به دست آمده است.
کاربر 1:
" هیچ RPM خاصی برای عوض کردن دنده وجود نداشته و همه چیز بستگی به شرایط دارد. به عنوان مثال در زمان رانندگی در سربالایی و تپه‌ها شما با دنده‌های کم و RPM 3000 تا 4000 دور در دقیقه رانندگی می‌کنید تا شتاب کافی داشته باشید. برای بهره‌وری بهتر در میزان مصرف سوخت بهتر است RPM مناسب برای عوض کردن دنده را از 2000 به 3000 دور تغییر دهید، حتی عوض کردن دنده در RPM 4000 دور در دقیقه می‌تواند شرایط بهتری از این نظر ایجاد کند."
کاربر 2:
" اگر در حال رانندگی با خودرو بنزینی هستید، بهترین دور موتور برای تعویض دنده 2000 تا 3000 دور در هر دقیقه است. این محدوده شرایط بهینه تری برای مصرف سوخت را ایجاد می‌نماید. البته با پیشرفته‌تر شدن تکنولوژی در خودروهای امروزی، این محدوده تاثیری روی کیفیت موتور و طول عمر آن نمی‌گذارد، ولی بهترین RPM همان 2 تا 3000 دور در هر دقیقه است."
کاربر 3:
" این موضوع به نوع خودرو و نوع گیربکس ماشین شما بستگی دارد. خط قرمز من برای RPM عدد 6000 است تا از آن بالاتر نرود. به صورت معمول هم در زمان رانندگی در دور موتور 3500 برای عوض کردن دنده اقدام می‌کنم. ماشین ما 6 سرعته است، اگر شما ماشینی 5 یا 4 سرعته دارید، باید در دور موتورهای بیشتری دنده را عوض کنید."
کاربر 4:
" در زمان رانندگی یک ماشین در دنده 2 با RPM 2000 سوخت بیشتری نسبت به همان شرایط و همان سرعت و RPM با دنده 3 مصرف می‌نماید. از این رو باید حتما از دنده مناسب برای رانندگی استفاده کرد."
