اگر هنوز نمی‌دانید که سر سیلندر چیست و چه وظیفه‌ای در خودرو دارد، احتمالا باید برای مدتی رانندگی را کنار گذاشته و به خوبی با وظیفه این قطعه در موتور خودرو خود آشنا شوید. سیلندر از جمله قطعاتی است که اهمیت بسیار زیادی در موتور خودرو داشته و لازم است تا دقت زیادی در حفظ و نگهداری از آن داشته باشید. لازمه حفظ و نگهداری هر چه بهتر این قطعه نیز شناخت هر چه بهتر کاربردها و وظایف آن است. البته قطعات دیگری با چنین شرایطی در موتور خودرو هستند که باید درباره آنها نیز بدانید. گیربکس، دینام، میل لنگ و قطعاتی این چنینی که کیفیت و راندمان آنها به صورت مستقیم روی راندمان خودرو شما تاثیر دارند، بایستی با کیفیت بالا نگهداری شده و شناخت وظیفه آنها برای هر راننده‌ای واجب است.
در این مقاله از مجله آریان یدک سعی داریم تا تمام جزئیات مربوط به سر سیلندر را با شما در میان گذاشته و شناخت کاملی نسبت به این قطعه برای شما ایجاد کنیم. به بررسی وظایف سر سیلندر خواهیم پرداخت و کاربردها و دلایل خرابی آن را نیز مرور می‌کنیم. با ما همراه باشید.
سر سیلندر چیست
سر سیلندر را در کاتالوگ خودروهای خارجی می‌توانید با عنوان Cylinder Head پیدا کنید. سیلندر قطعه‌ای است که در بالای موتور قرار گرفته و به عنوان محفظه احتراق در خودرو شناخته می‌شود. احتراق ناشی از برخورد اکسیژن و بنزین در موتور خودرو باید در یک محفظه سربسته انجام پذیرد که سیلندر چنین شرایطی را دارد. اما برای بسته شدن قسمت بالایی بلوک سیلندر نیاز به یک دریچه متناسب خواهیم داشت که این دریچه همان سر سیلندر یا Cylinder Head است. دقت داشته باشید که بلوک کامل سیلندر در حقیقت از بالا باز است و با سرسیلندر تکمیل می‌گردد.
در خودروهای مختلف شاهد استفاده از تعداد متفاوتی سیلندر هستیم که تمام آنها برای انجام وظیفه خود نیاز به Cylinder Head دارند. البته وظایف دیگری نیز برای این محصول می‌توان تعریف کرد که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
با این حساب پاسخ پرسش سر سیلندر چیست بسیار ساده خواهد بود. این قطعه همان دریچه‌ای است که روی سیلندرها واقع شده است. البته رسیدن به پاسخ این پرسش که سر سیلندر چیست، تنها به همین مقدار ختم نمی‌تواند و لازم است تا وظایف و کارکرد آن را نیز بدانید تا اهمیت وجود آن در خودروهای امروزی را بیشتر درک کنید. با توجه به اینکه مخصوصا در خودروهای داخلی شاهد خرابی‌های زیاد سرسیلندر هستیم، این شناخت می‌تواند باعث نگهداری هر چه بهتر سر سیلندر شده و شما را از یک هزینه بسیار زیاد دور نگه دارد.
جنس سر سیلندر
جنس سر سیلندر چیست و چه اهمیتی در کیفیت و راندمان آن دارد؟ حتما باید با جنس Cylinder Head نیز آشنا شوید. زیر وقتی برای خرید لوازم یدکی اقدام می‌کنید، احتمالا ممکن است با قطعاتی با کیفیت‌های مختلف روبرو شوید که خیلی از آنها کیفیت لازم برای استفاده در خودرو شما را نداشته باشند. به عنوان مثال وقتی برای خرید لوازم یدکی نیسان وارد بازار قطعات خودرو می‌شوید، حتما باید کنترل کنید که جنس Cylinder Head انتخاب شده از سوی شما حتما با جنس قطعه اصلی روی خودروهای نیسان یکی باشد.
در اکثر برندهای خودروسازی سر سیلندرهای اصلی (OEM) از چدن ساخته می‌شود. چدن فلزی ارزان و البته با دوام بسیار زیاد است. البته معایبی نیز در آلیاژ چدنی وجود دارد که هر برند تولید کننده بنا به تخصص و تجربه سعی در بهبود شرایط آن دارد. به عنوان مثال چدن سنگین بوده و کارایی کمتری هم در دفع گرما دارد. همین دو عیب بزرگ باعث شده تا برخی از تولید کننده‌ها آلومینیوم را جایگزین چدن نمانید. آلومینیوم وزن بسیار کمتری داشته و در دفع گرما نیز بهتر عمل می‌کند. البته استفاده از آلومینیوم برای تولید سر سیلندر تنها در خودروهای مسابقه‌ای کاربرد دارد. با این حساب باید بدانید که در خودرو شما جنس سر سیلندر چیست.
وظیفه سر سیلندر چیست
اما وظیفه سر سیلندر چیست و نقش آن در موتور خودرو چقدر مهم است؟ وظایف مختلفی را می‌توانیم برای Cylinder Head تعریف کنیم که ر یک از این وظایف اهمیت فوق العاده زیادی برای راندمان موتور دارد و به وجود آمدن هر نقصی در آنها می‌تواند منجر به از بین رفتن بخش قابل توجهی از کیفیت موتور شوند. به همین دلیل سر سیلندر باید تمام این وظایف را به خوبی به اجرا در آورده و هیچ مانعی نیز در این باره جلو آن نباشد.
- اولین و محتمل‌ترین پاسخ برای پرسش وظیفه سر سیلندر چیست به بستن محفظه احتراق و ایجاد فضای مناسب برای ترکیب اکسیژن و سوخت در داخل سیلندرها برمی‌گردد.
- دومین پاسخی که برای پرسش وظیفه سر سیلندر چیست می‌توانیم در نظر بگیریم، کمک به روانکاری مداوم سیلندر است. برای یک روغن کاری مداوم و ایجاد کارکرد نرم موتور این عملکرد بسیار مهم و ضروری است و بدون آن عملا چنین شرایطی را در موتور خودرو شاهد نخواهید بود.
انواع سر سیلندر
قطعات مورد استفاده در خودرو معمولا انواع مختلفی دارد که این موضوع به دلیل تنوع بسیار بالای برندهای خودروسازی در جهان است. به عنوان مثال اگر بدانید که دسته موتور چیست، در خواهید کرد که چنین قطعه‌ای می‌تواند انواع بسیار مختلفی داشته باشد. موضوعی که برای سایر قطعات مانند کاسه نمد، دیسک و صفحه کلاچ، میل گاردان و ... نیز به همین ترتیب است. با این حساب باید انواع سر سیلندر را نیز برای شما تشریح نماییم. البته که دقیقا مانند همان قطعات دسته‌بندی های مختلفی برای این محصول ارائه می‌شود. اما در یک دسته‌بندی کلی می‌توان سر سیلندر را در سه نوع زیر در نظر گرفت:
- سر صاف
اولین نوع از Cylinder Headهای تولید شده سر صاف‌ها هستند. این دسته دارای سری‌های صافی بوده و به خوبی از بلوک سیلندر مراقبت می‌نمایند و هیچ قسمت متحرکی در آنها وجود ندارد. البته این دسته از سر سلیندرها اجازه جریان هوای کارآمد را در داخل بلوک نمی‌دهند و در نتیجه با استفاده از آنها راندمان موتور کاهش پیدا می‌کند.
- دارای سوپاپ‌های سقفی
دومین دسته از انواع سر سیلندر نمونه‌هایی هستند بالای محفظه سوپاپ آنها میل بادامک قرار می‌گیرد. این مهم باعث می‌شود تا هوا به خوبی در داخل بلوک در جریان باشد و به همین دلیل کارایی بیشتری نسبت به نمونه‌های قبلی دارند.
- دارای میل بادامک سقفی
آخرین نوع از انواع سرسیلندرها نیز آنهایی هستند که میل بادامک در داخل سر سیلندر قرار می‌گیرد. بیشترین میزان کارایی موتور را می‌توانیم در این نوع مشاهده کنیم که در آن جریان هوای بهتری در داخل بلوک برقرار شده و احتراق داخل آن به بهینه‌ترین حالت ممکن خواهد بود.
همچنین این محصول از نوع خنک کنندگی نیز به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود. برخی از انواع آن با هوا خنک شده و برخی نیز با آب خنک می‌شوند. در نمونه‌هایی که با هوا خنک می‌شوند، نگران یخ زدن آب نخواهید بود و در صورت بروز ایراد نیز می‌توان با هزینه‌های کمتری ایرادات را برطرف کرد. در موتورهای مدرن امروزی از سرسیلندرهایی استفاده می‌شود که با آب خنک می‌شوند. این مهم به دلیل جذب گرمای بیشتر آب است که باعث خنک شدن سریع و بیشتر موتور و محفظه خواهد شد؛ اما برای جلوگیری از یخ زدگی آنها باید از ضد یخ استفاده شود.
اجزای سر سیلندر
همان طور که در بالا اشاره کردیم، Cylinder Head انواع مختلفی دارد. با این حساب اجزای تشکیل دهنده آن نیز بسته به نوع محصول متفاوت خواهد بود. البته منظور ما از اجزا قطعاتی هستند که به سر سیلندر چسبیده و به نوعی با آن ارتباط دارند. نه اینکه خود سرسیلندر از قطعات مجزایی ساخته شده باشد. بر اساس اینکه موتور خودرو بنزینی باشد یا دیزلی نیز می‌توان اجزای متفاوتی را برای این قطع در نظر گرفت. به صورت کلی اما این محصول را می‌توانیم با اجزای زیر برای موتورهای بنزینی بشناسیم:
- مجرای ورودی و خروجی هوا: که میزان هوای ورودی و خروجی را تنظیم کرده و به احتراق داخل بلوک کمک می‌نماید.
- دریچه‌های ورودی و خروجی: که محل ورود بنزین برای ترکیب با هوا و خروج گازها به اگزوز هستند.
- میل بادامک: که برای باز و بسته کردن سوپاپ‌ها در بالای Cylinder Head قرار می‌گیرد.
- انژکتور: قطعاتی هستند که از ورود بنزین به داخل محفظه و تزریق سوخت اطمینان حاصل می‌نمایند.
- شمع‌ها: برای ایجاد احتراق سوخت کاربرد دارند.
دلایل خرابی سر سیلندر
حالا که می‌دانید سرسیلندر چیست می‌توانیم دلایل خرابی این قطعه را نیز بهتر تشریح کنیم. یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید درباره Cylinder Head بدانید، علائم و دلایل خرابی آنهاست. هر چقدر دانش و اطلاعات شما نسبت به این دلایل و عوامل بیشتر شود، بهتر می‌توانید شرایط موتور خودرو خود را بهینه کنید. از این گذشته با درک این موارد می‌توانید مانع از خرابی های رایج در این محصول شده و نیاز به هزینه‌های بسیار زیاد برای نگهداری از ماشین خود نیز نداشته باشید؛ در حالی که بسیاری از افراد به دلیل نداشتن آگاهی، همین نکات ساده را نیز در نظر نگرفته و باعث خرابی‌های بیشتر در خودرو خود می‌شوند.
در بسیاری از مواقع یک خرابی یا ایراد وارد شده به قطعات خودرو به خودی خود چالش زیادی محسوب نمی‌شود. بلکه این رفتار راننده بعد از مشاهده این علائم خرابی است که باعث ایجاد چالش‌های بیشتر و در نتیجه بالاتر رفتن هزینه‌های تعمیر می‌گردد. شناخت علائم و دلایل خرابی سر سیلندر می‌تواند تا حدی مانع از اقدامات اشتباه شما در زمان رانندگی شود.
- ترک برداشتن
یکی از رایج‌ترین ایراداتی که می‌توانیم برای Cylinder Head به آن اشاره کنیم، ترک برداشتن آن است. دلایل مختلفی نیز برای ترک برداشتن این قطعه وجود دارد که بسیاری از این دلایل به دلیل رفتار اشتباه رانندگان پیش می‌آیند. در اغلب موارد گرم شدن بیش از حد موتور باعث ترک خوردن سر سیلندر می‌شود. این ترک‌ها باعث نشتی مایع خنک کننده شده و در نتیجه موتور نمی‌تواند به خوبی خود را خنک کند. همچنین این ترک‌ها دلیلی بر نشت روغن به محفظه‌های احتراق نیز است که می‌تواند باعث خرابی عمده در خود موتور شده و ایرادات وسیعی را در آن به دنبال داشته باشد.
- ریختن آب در رادیاتور داغ
یکی دیگر از دلایل رایجی که باعث ترک برداشتن Cylinder Head می‌شود، ریختن آب در رادیاتور در زمانی است که موتور داغ کرده است. بسیاری از افراد وقتی با موتور داغ در خودرو خود روبرو می‌شوند، برای سرد کردن آن ترجیح می‌دهند تا به رادیاتور آب اضافه نمایند. در حالی که این آب به دلیل اختلاف دمای بسیار زیادی که با آب داخلی دارد، باعث ترک برداشتن هر قطعه فلزی مانند سرسیلندر خواهد شد.
همچنین ارتعاشات بسیار زیاد موتور در زمان حرکت نیز می‌تواند باعث ترک برداشتن سرسیلندر شود که باید خیلی زود به آن رسیدگی کنید.
- تاب برداشتن
عدم نصب درست این قطعه نیز می‌تواند باعث خراب شدن آن شده و در نتیجه عملکرد موتور ماشین شما را تحت تاثیر قرار دهد. نصب اشتباه پیچ‌ها و یا شل بستن آنها باعث تاب برداشتن سر سیلندرها خواهد شد.
- رسوب کربن
رسوب کردن زیاد کربن در داخل محفظه نیز می‌تواند باعث خرابی Cylinder Head باشد. البته کربن ته‌نشین شده در محفظه ایرادات بسیار زیاد دیگری را نیز ایجاد کرده و باعث می‌شود تا عملا شما نتوانید از خودرو خود مانند روز اول استفاده کنید.
- سن بالا
هر قطعه‌ای طول عمر مشخصی دارد. در صورتی ک از زمان استفاده از واشر سر سیلندر خودرو شما مدت زیادی می‌گذرد، ممکن است شاهد خرابی آن باشید. این خرابی را می‌توانیم برای سایر قطعات خودرو نیز محتمل بدانیم.
- تعویض با قطعات ضعیف
گاهی اوقات کاربران برای کم کردن هزینه‌های تعمیر خودرو اقدام به استفاده از لوازم یدکی با کیفیت پایین و ارزان می‌نمایند. این موضو می‌تواند تبدیل به یک نگرانی بزرگ در آینده شود. اگر از قبل واشر سر سیلندر ماشین را با یک قطعه ضعیف و بی‌کیفیت جایگزین کرده باشید، احتمال خراب شدن دوباره آن وجود دارد. توصیه می‌کنیم که هرگز برای صرفه جویی در هزینه‌ها به دنبال استفاده از قطعات بی‌کیفیت نروید و دائما از قطعات اصلی برای این منظور استفاده نمایید.
علت داغی سر سیلندر چیست
بسیاری از کاربران به دنبال این هستند که بدانند علت داغی سرسیاندر چیست و به دنبال رفع این ایراد در خودرو خود هستند. داغ شدن بیش از اندازه Cylinder Head می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که اصلی‌ترین آن عملکرد ضعیف مایع خنک کننده است این مهم نیز می‌تواند به دلیل ترک برداشتن بلوک و نشتی مایع از آن باشد. کم شدن سطح آب در رادیاتور ا باید دائما مورد بررسی قرار دهید؛ زیرا این مهم می‌تواند مانع از رسیدن به اندازه کافی آب برای خنک کردن سرسیلندر شده و در نتیجه شاهد داغ شدن بیش از حد آن باشید.
قیمت سر سیلندر
پارامترهای مختلفی در کنار هم روی قیمت سر سیلندر تاثیر گذاشته و نوسان قیمتی روی آن ایجاد می‌نمایند. قبل از هر چی کیفیت شرکت تولید کننده می‌تواند بیشترین تاثیر را در این باره داشته باشد. جنس مورد استفاده برای تولید و ظرافت را نیز می‌توانیم از جمله این پارامترها بدانیم. برای کسانی که به دنبال خرید این قطعه و تعویض آن برای خودرو خود هستند، دقت به نوع سیلندرها نیز اهمیت پیدا می‌کند. در برخی از خودروها در هر سیلندر یک سر به صورت جداگانه استفاده می‌شود که در چنین مواقعی تعویض آن می‌تواند مقرون به صرفه باشد. البته این مهم بیشتر در خودروهای صنعتی دیده می‌شود.
از همه اینها گذشته در بازار ایران عوامل دیگری نیز می‌توانند روی قیمت سر سیلندر تاثیر داشته باشند. نحوه واردات و نرخ ارز از جمله این موارد هستند. اگر فروشگاه مورد نظر شما برای خرید این محصول وارد کننده مستقیم قطعات یدکی خودرو باشد، احتمالا می‌توانید با قیمت‌های پایین‌تری خرید خود را نهایی کنید. در غیر این صورت احتمالا باید هزینه بیشتری برای آن بپردازید. در سایت آریان یدک می‌توانید قیمت سر سیلندر را برای تمام خودروهای خارجی مشاهده کرده و یا برای دسترسی سریع می‌توانید با همکاران ما در بخش فروش تماس بگیرید.
جمع‌بندی
در انتهای این مقاله هستیم و اکنون شما به خوبی می‌دانید که سر سیلندر چیست و چه کاربرد و وظیفه‌ای در خودرو دارد؛ اما مهم‌تر از شناخت وظایف و کاربردهای Cylinder Head درک علائم و دلایل خرابی آن است. شما بایستی حتما درک خود را نسبت به این علائم بالا برده و بلافاصله بعد از مشاهده آنها برای تعمیر ایرادات وارد شده اقدام کنید. در غیر این صورت ممکن است شرایط بسیار بدی در خودرو شما ایجاد شده و نتوانید از آن به خوبی استفاده نمایید. حتما در این باره تامل بیشتری داشته باشید.
