علت بالا بودن دور موتور خودرو را می‌توانیم در موارد و عوامل مختلفی مورد بررسی قرار دهیم. موتور قلب تپنده خودرو و مهم‌ترین قطعه در آن است که هر ایرادی در آن باید خیلی سریع رسیدگی شود. کوچکترین سهل‌انگاری درباره موتور می‌تواند تبدیل به یک فاجعه بزرگ شود. از خراب شدن سایر قطعات مهم و گران قیمت خودرو گرفته تا نیاز به تعویض آنها با هزینه‌های بسیار زیاد، از جمله فجایعی هستند که در صورت عدم رسیدگی به موتور ممکن است با آن روبرو شوید. با توجه به این نکته لازم است تا حتما هر یک از خرابی‌ها و ایرادات مربوط به موتور را خیلی سریع مورد بررسی قرار دهید که دلیل بالا بودن دور موتور نیز از آن دست از ایرادات است.
وقتی علت بالا بودن دور موتور در حالت درجا یا در زمان حرکت را جویا هستید، احتمالا یکی از قطعات متصل به آن با ایراد بزرگی روبرو شده که در صورت عدم تعمیر به موقع این ایراد بیشتر خود را نشان خواهد داد. مضرات دور موتور بالا ممکن است گریبانگیر خود موتور نیز شده و باعث از بین رفتن راندمان آن شود. اگر قصد ندارید که در فروشگاه لوازم یدکی به دنبال خرید موتور کامل خودرو خود باشید، این مقاله را تا انتها با ما همراه بوده و هر چه سریعتر دلیل بالا رفتن دور موتور خودرو خود را برطرف سازید. تمام تلاش ما در مجله خودرو آریان یدک بالا بردن سطح اطلاعات کاربران و ارائه مطالب کاربردی برای حفظ و نگهداری هر چه بهتر از خودروها است.
دور موتور خودرو
قبل از اینکه به دنبال عیب‌یابی و پیدا کردن علت بالا رفتن دور موتور خودرو باشیم، باید درباره خود این اصطلاح کمی شما را راهنمایی کنیم. دور موتور یا همان RPM (Rotation Per Minute) نشان دهنده سرعت عملکرد موتور است و به تعداد چرخش‌ها در هر دقیقه اطلاق می‌شود. این واحد اندازه‌گیری در واقع نشان دهنده این است که میل لنگ در هر دقیقه چند بار چرخش کامل انجام می‌دهد و در هر دقیقه چند بار پیستون‌ها بالا و پایین می‌شوند. حتما با نحوه کار میل لنگ در ماشین آشنا هستید و می‌دانید که این قطعه چه اهمیتی در خودروهای امروزی دارد.
دقت داشته باشید که RPM نمی‌تواند به تنهایی معیار خوبی برای سنجش سرعت خود ماشین باشد. مقدار آن نیز به نوع خودرو و مدل آن بستگی دارد و بالا بودن آن همیشه به این معنی نیست که خودرو با سرعت بالایی در حرکت است.
به همین دلیل از سرعت سنج نیز در کنار RPM در خودروها استفاده می‌شود. RPM در داشبورد دارای یک عقربه است که نشان می‌دهد که موتور در هر دقیقه چقدر می‌چرخد. همچنین خط قرمزی نیز روی آن قرار گرفته که بار سنگین یا سرعت چرخش خیلی بالا را نشان می‌دهد که رسیدن به این وضعیت نشان دهنده وجود بار سنگین روی موتور است و می‌تواند برای آن خطرناک باشد.
علت بالا رفتن دور موتور خودرو
با تعریف RPM حالا بهتر می‌توانید درک کنید که این پارامتر چقدر می‌تواند برای خودرو و موتور آن مهم باشد. به همین دلیل است که شما باید هر چه سریعتر دلیل بالا رفتن دور موتور را در خودرو خود مورد بررسی قرار دهید. حالت‌های مختلفی از این موضوع وجود دارد:
- علت بالا رفتن در موتور در حالت درجا و خلاص
- بالا رفتن درو موتور هنگام ترمز کردن
- علت دیر پایین آمدن دور موتور
همگی از جمله مواردی هستند که شما باید خیلی سریع برای جستجوی علت آنها اقدام کنید. در ادامه اصلی‌ترین مواردی که می‌تواند چنین مشکلی را در خودرو شما ایجاد نماید را با هم بررسی خواهیم کرد.
خراب بودن شمع ها
در مقاله دلایل روشن شدن چراغ چک خودرو اشاره کردیم که با خرابی شمع‌ها چراغ چک داشبورد روشن می‌شود. شمع‌های معیوب ایرادات زیادی را در ماشین‌ها ایجاد می‌نمایند که در مقالات مختلف به آنها اشاره کردیم. به همین دلیل چراغ هشدار موتور در این مواقع روشن می‌شود. در مواقعی که با خرابی شمع‌ها روبرو شدید، ممکن است شاهد بالا رفتن غیراستاندارد و غیرمنطقی RPM نیز باشید. در واقع ایرادات شمع‌ها را می‌توان رایج‌ترین دلیل بالا رفتن دور موتور خودرو دانست که هر چه سریعتر بادی برای رفع آنها اقدام کنید.
اگر همزمان با بالا رفتن RPM با چالش کاهش شتاب خودرو خود نیز روبرو هستید، احتمالا این عیب را باید در شمع‌ها و سیستم جرقه‌زنی جستجو کنید. بالا رفتن مصرف سوخت نیز از دیگر نشانه‌های خراب شدن شمع‌ها است.
نشتی هوا
اگر به دنبال علت بالا رفتن دور موتور خودرو خود هستید، بررسی نشتی هوا در ورودی هوای موتور را نیز باید جستجو کنید. به وجود آمدن هر گونه شکاف در منیفولد یا مهر و موم‌های آن باعث می‌شود تا با مشکل نشتی هوا روبرو باشید و در چنین مواقعی موتور نمی‌تواند راندمان اصلی خود را داشته باشد. همچنین این موضوع باعث کاهش راندمان مصرف سوخت نیز خواهد شد و ممکن است شما با صدای خش‌خش در زمان رانندگی نیز روبرو باشید. البته نشانه‌های دیگری را نیز می‌توانیم برای نشتی هوا در موتور در نظر بگیریم. روشن شدن چراغ چک و افت قدرت موتور از دیگر نشانه‌هایی هستند که این موضوع را به راننده اعلام می‌دارند.
دقت داشته باشید که عوض کردن یک منیفولد خیلی هزینه زیادی برای شما به دنبال ندارد، اما باقی ماندن این شرایط می‌تواند در طولانی مدت باعث افت قابل توجه راندمان موتور و خراب شدن بسیاری از قطعات مربوط به آن شود. برای کسانی که به دنبال خرید لوازم یدکی لیفان، جک، ام وی ام، تویوتا، بنز و یا هر برند دیگری هستند، این قطعه معمولا قیمت بالایی ندارد و نسبت به سایر قطعات موتوری ارزان‌تر است.
خرابی سنسور موقعیت پدال گاز
سنسور دریچه گاز یا TPS هم در صورت خرابی می‌تواند چنین مشکلی را در خودرو ایجاد نماید. این موضوع حتی می‌تواند علت بالا رفتن دور موتور در حالت درجا نیز باشد. در صورتی که سنسور موقعیت یاب پدال گاز خراب شده باشد، ممکن است خودرو خود به خود شتاب بگیرد و این افزایش شتاب خودرو دلیلی بر افزایش RPM خواهد بود. البته خرابی سنسور موقعیت‌یاب پدال گاز ایرادات دیگری را نیز ایجاد می‌نماید. به عنوان مثال ممکن است در زمان روشن کردن خودرو با مشکل روبرو شوید و حتی با چند بار استارت زدن نیز خودرو روشن نشود.
انژکتورهای سوخت کثیف شده است
قدرت و شتاب خودروهای انژکتوری تحت تاثیر کثیف شدن انژکتورهای ماشین است و در صورتی که با چنین مشکلی روبرو شوید، در اولین و سریع‌ترین قدم باید انژکتورها را تمیز نمایید. البته در بازه‌های زمانی کوتاه مدت معمولا نیازی به تمیز کردن انژکتورها ندارید، اما اگر خیلی وقت است که سراغی از این دوستان پرکار و عالی نگرفته‌اید، وقت آن است که برای تمیز کردن انژکتورها اقدام نمایید. وقتی انژکتورها کثیف باشند، شتاب خودرو شما نیز به شدت کاهش پیدا می‌کند و ممکن است ماشین در سربالایی‌ها نتواند همان راندمان مناسب را حفظ کند.
از دیگر چالش‌هایی که با کثیف شدن انژکتورها با آن روبرو خواهید شد، بالا رفتن RPM است. در چنین مواقعی برای رسیدن به سرعت بالا نیاز است تا فشار بیشتری را به موتور تحمیل نمایید که این موضوع باعث افزایش قابل توجه RPM می‌شود. اگر هیچ ایرادی در قطعات خودرو خود مشاهده نکردید، می‌توانید برای بررسی کثیف بودن انژکتورها اقدام نمایید.
فیلتر هوای کثیف
فیلتر هوا مانعی است که باعث می‌شود تا آلاینده‌ها و هوای کثیف وارد موتور نشده و راندمان آن حفظ شود. وارد شدن هوای کثیف به موتور می‌تواند باعث افت قابل توجه راندمان آن باشد. در صورتی که مدت طولانی از زمان تعویض فیلتر هوای خودرو شما می‌گذرد، باید برای تعویض آن اقدام کنید. در غیر این صورت ممکن است با مشکلات زیادی روبرو شوید که یکی از آنها نیز بالا رفتن غیرطبیعی RPM ماشین خواهد بود.
مشکلات در گیربکس
مایع گیربکس، هم به روانکاری جعبه دنده کمک می‌کند و هم باعث می‌شود تا سایر قسمت‌های موتور نیز بهتر عمل نمایند. همچنین از دیگر مزیت‌های این روغن جلوگیری از زنگ زدگی و خوردگی قطعات فلزی است. در صورتی که با نشتی در مایع گیربکس روبرو باشید و البته خود گیربکس هم معیوب شده باشد، مشکلاتی مانند نوسان در RPM به وجود خواهد آمد. اگر با تغییر نامنظم و تاخیری دنده‌ها روبرو شدید نیز می‌توانید با نشتی مایع گیربکس خود شک کنید.
خرابی سوپاپ ها
کارکرد ضعیف سوپاپ‌ها از دیگر مواردی است که باعث می‌شود تا خودرو شما نتواند عملکرد بهینه‌ای داشته باشد و در نتیجه ایرادات مختلفی را در آن شاهد باشید. به وجود آمدن نوسان در RPM یکی از ایراداتی است که با خراب شدن سوپاپ‌ها ممکن است در ماشین بروز کند.
خرابی سلیندرها
همچنین خراب شدن سیلندرها نیز می‌تواند دلیلی بر این موضوع باشد. با خراب شدن سیلندرها موتور در خطر آتش‌سوزی قرار می‌گیرد. در چنین مواقعی بدون فوت وقت باید برای تعمیر و عیب‌یابی موتور خودرو خود اقدام کنید. نوسانات RPM از ایرادات واضحی است که با خرابی سیلندرها در ماشین خود را نشان می‌دهد.
انسداد در مبدل کاتالیزوری
اگر می‌دانید که مبدل کاتالیزوری چیست و چه کارکردی در ماشین دارد، ارتباط میان آن با شتاب و دور موتور را نیز به خوبی درک خواهید کرد. با انسداد مبدل کاتالیزوری بهینه‌سازی مصرف سوخت و هوا در سیلندرها با چالش روبرو شده و همین موضوع در نهایت منجر به نوسانات شدید در RPM می‌شود. انسداد مبدل کاتالیزوری معایب دیگری را نیز برای خودرو شما به دنبال خواهد داشت که مهم‌ترین آنها ورود آلاینده‌های خطرناک به هوا و محیط زیست است.
کاربرد RPM در خودرو
به بررسی علت بالا رفتن دور موتور خودرو پرداختیم و نکات لازم برای این منظور را نیز با شما در میان گذاشتیم. لازم به یادآوری است که RPM اصطلاح مهمی در قطعات ماشین است و در صورتی که کاربرد خود را از دست بدهد، عملا شما نمی‌توانید از این کاربردها استفاده کنید. این پارامتر به راننده اجازه می‌دهد تا:
- زمان مناسبی برای تعویض دنده با افزایش سرعت را انتخاب نماید.
- با تعویض به وقع دنده در بهینه‌سازی مصرف سوخت و به حداکثر رساندن مقدار سوخت ورودی به سیلندرها اقدام کند.
- کیفیت گیربکس و موتور را بسنجد.
- روش رانندگی مناسبی را در پیش بگیرد که این موضوع خود باعث بالا رفتن عمر موتور و راندمان آن خواهد شد.
RPM استاندارد در خودرو
دقت داشته باشید که هر چند به دنبال بررسی دلیل بالا رفتن دور موتور هستیم، اما RPM به خودی خود در مواقعی باید بالا برود و این موضوع کاملا طبیعی است. هر بالا رفتنی برای RPM را نباید دلیلی بر خراب شدن یک قطعه در نظر گرفت و برای این منظور لازم است تا RPM استاندارد در خودروها را بشناسید و مطابق با آن تعیین کنید که آیا قطعات موتور خودرو شما ایراد پیدا کرده یا خیر.
مقدار استاندارد RPM برای خودروهای بنزینی در حالت درجا و خلاص 700 تا 800 دور در دقیقه است. با این حساب اگر دور موتور خودرو شما در حالت درجا در این حوالی قرار دارد، نباید نگران آن باشید. وقتی ماشین بعد از گذشت مدت زیادی روشن می‌شود، RPM استاندارد برای آن در حدود 1000 دور در دقیقه خواهد بود. در این حالت موتور در حال گرم شدن است و تا رسیدن آن به دمای مناسب، RPM بالا باقی خواهد ماند.
در شتاب‌گیری ملایم، وقتی دور موتور به 3000 دور در دقیقه می‌رسد، باید یک دنده بالاتر بروید. در زمان شتاب گیری خیلی سریع و سخت نیز وقتی RPM حدود 4000 تا 5000 بود، باید برای تعویض دنده اقدام نمایید. این اعداد و استانداردها به خوبی می‌تواند حد خوب و بد بودن RPM را در خودرو به شما نشان دهد و بر این اساس می‌توانید بالا بودن غیرضروری آن را نیز تشخیص دهید.
کلام آخر
درباره دلیل بالا رفتن دور موتور صحبت کردیم و مشکلات ناشی از بروز این عیب در خودرو را با شما در میان گذاشتیم. تصمیم با شما است که هر چه سریعتر برای برطرف کردن این مشکل اقدام کنید یا اینکه در همین وضعیت به استفاده خود از ماشین ادامه داده و در نهایت مجبور به تعمیرات اساسی در ماشین خود شوید. این موضوع در نهایت می‌تواند چالش‌های بسیار سنگینی را برای شما ایجاد نماید.
